In mei en juni 2025 is in GaiaZOO in Kerkrade Q-koorts vastgesteld bij een groep bosrendieren. Dit is voor velen – en zeker voor u als Q-koortspatiënt – schrikken en roept mogelijk vragen op. We nemen u daarom mee in wat er in de dierentuin is gebeurd, welke maatregelen zijn genomen, en hoe Q-support zich actief inzet om u én andere betrokkenen zo goed mogelijk te informeren.
Wat is er gebeurd?
- Eind april t/m begin juni 2025 zijn er in totaal vijf bosrendieren in GaiaZOO bevallen, waarvan vier een miskraam kregen.
- Na onderzoek bleek een dier positief te zijn op de Q-koortsbacterie Coxiella burnetii en verdere testen bevestigden de besmetting bij meerdere dieren, wat leidde tot melding bij de NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit).
- Op 30 mei en 4 juni zijn positieve PCR-testen vastgesteld bij respectievelijk de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) en het Wageningen Bioveterinary Research (WBVR).
Welke maatregelen zijn genomen?
Om verdere verspreiding te voorkomen zijn er de volgende acties ondernomen:
- Het verblijf met de bosrendieren is direct na het bekend worden van de positieve uitslagen afgezonderd van het publiek.
- De dieren die een miskraam kregen zijn behandeld met antibiotica.
- De gehele groep (behalve het pasgeboren kalf) is gevaccineerd tegen Q-koorts.
- Eén drachtig dier is uit voorzorg geëuthanaseerd.
- De geiten in de dierentuin worden al jaarlijks gevaccineerd, hiernaast zijn de Schotse hooglanders, een andere groep hoefdieren ook gevaccineerd.
- Personeel is geïnformeerd over beschermingsmiddelen en risicobeperking.
- Medewerkers die mogelijk in contact zijn geweest met de dieren worden getest op Q-koorts, met follow-up indien nodig.
- Tot 1 september blijven de dieren in afzondering.
- WBVR voert onderzoek uit naar de genetische achtergrond van de stam van de bacterie. Hiermee kan inzicht worden verkregen of deze verwant is aan de uitbraakstam uit 2007-2010
Risico inschatting
Daarnaast heeft de NVWA omgevingsmonsters genomen en een risico-inschatting gedaan over mogelijke verwaaiing van besmet materiaal. De geboorteproducten van de miskramen zijn snel opgeruimd en de mest is veilig opgeslagen.
Het RIVM heeft het Robert Koch Instituut (RKI) in Duitsland geïnformeerd en een melding gedaan bij de gezondheidsdiensten in België en een melding gedaan via het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) gezien de grensoverschrijding. De GGD Zuid-Limburg heeft de naburige gezondheidsdiensten in België en Duitsland op de hoogte gesteld van de uitbraak. De lokale gezondheidsdiensten nemen de informatievoorziening in deze landen verder over.
Wat is er bekend over risico’s voor bezoekers?
- Bezoekers wordt geadviseerd alert te zijn op symptomen van Q-koorts, zoals koorts, hoofdpijn of longontsteking tot 4 weken na bezoek.
- Tot nu toe zijn er geen menselijke besmettingen vastgesteld bij bezoekers en medewerkers.
Inzet van Q-support
Toen op 3 juni de uitbraak aan ons werd gecommuniceerd door het ministerie van VWS, baarde ons dat zorgen en is Q-support meteen in actie gekomen. We hebben ons ingezet op verschillende fronten:
Communicatie en informatievoorziening:
- Contact gezocht met relevante partijen zoals: RIVM, GGD Zuid-Limburg, Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) en Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) om te bespreken of de juiste informatie over Q-koorts en de symptomen naar juiste professionals gaat en om in gesprek te blijven over actualisering van informatie.
- Contact gezocht met dierenartsen van GaiaZOO voor aanvullende risicovragen.
- Publicatie van een nieuwsbericht: Q-koorts vastgesteld bij GaiaZOO
- Aparte webpagina ingericht met actuele informatie, stroomschema’s en folders voor professionals: Nieuwe uitbraak Q-koorts. Deze pagina is door het NHG ook in de informatievoorziening naar huisartsen meegenomen.
- Een nascholing aangeboden aan huisartsen via het NHG.
Inhoudelijke inbreng:
- Aandacht gevraagd voor het feit dat ook andere diersoorten mogelijk Q-koorts kunnen overdragen
- Aandacht gevraagd voor het risico op asymptomatische infecties die later tot chronische Q-koorts kunnen leiden.
- Meedenken over lange-termijnmonitoring en signalering, zoals melding bij toekomstige menselijke besmettingen en mogelijke nieuwe risico-inschatting.
Nieuwe ontwikkelingen blijven we volgen
Q-support blijft zich actief inzetten om Q-koortspatiënten, professionals en het bredere publiek te informeren. Wij volgen de situatie en ontwikkelingen nauwgezet en blijven in contact met alle betrokken instanties om zo zorg te dragen voor passende en tijdige opvolging.
Neem bij zorgen contact op met uw nazorgadviseur.
