De Q-screen, een regionaal bevolkingsonderzoek dat Q-support heeft uitgevoerd, heeft 15 jaar na de grote Q-koortsepidemie 55 mensen met een verdenking op chronisch Q-koorts opgespoord. Dit terwijl slechts 25% van de mensen die risico lopen, hebben meegedaan. Q-support constateert dat kennis en bewustzijn over chronische Q-koorts onder artsen en inwoners beperkt is en moet worden vergroot. Ook moet de diagnostiek naar chronische Q-koorts worden verbeterd en voor de toekomst geborgd.
Tussen 2022 en 2024 heeft Q-support in opdracht van het RIVM de Q-screen uitgevoerd, een regionaal bevolkingsonderzoek om chronische Q-koorts op te sporen. Het onderzoek is uitgevoerd in hoog risico gebieden: in een straal van 5 kilometer rondom besmette geitenbedrijven waar in de tijd van de Q-koortsepidemie (2007-2010) abortusgolven hebben plaatsgevonden. De helft (51%) van de geselecteerde huisartspraktijken in deze gebieden hebben meegedaan. Zij hebben op basis van de medische risico factoren 9.245 patiënten uitgenodigd voor bloedonderzoek. 46% van de uitgenodigde patiënten hebben meegedaan. De 55 verdenkingen van chronische Q-koorts die in deze groep zijn gevonden, zijn doorverwezen naar internist-infectiologen gespecialiseerd in Q-koorts voor verdere diagnostiek en behandeling. Dit alles is te lezen in het eindrapport dat Q-support vandaag heeft gepubliceerd.
Chronische Q-koorts: onbekend, levensbedreigend en onder gediagnosticeerd
Sinds de Q-koortsepidemie zijn tussen de 50.000 en 100.000 mensen besmet met Q-koorts. Duizenden zijn ziek geworden en velen hebben tot op de dag van vandaag nog ernstige gezondheidsklachten. Ongeveer 2% van de mensen die ooit besmet is geraakt, ontwikkelt chronische Q-koorts. Bij hen is de levende Q-koortsbacterie nog in het lichaam aanwezig en veroorzaakt daar ontstekingen aan bloedvaten en hartkleppen, zonder dat dit de eerste tijd veel klachten geeft. Chronische Q-koorts is een levensbedreigende ziekte; in Nederland zijn sinds 2007 minimaal 117 sterfgevallen te betreuren. Tijdige ontdekking en langdurige behandeling met een combinatie van antibiotica, kan overlijden voorkomen.
Chronische Q-koorts wordt vaak niet, of pas heel laat ontdekt. Het is een onbekend en zeldzaam ziektebeeld en de klachten zijn weinig specifiek. Ongeveer 600 mensen zijn inmiddels gediagnosticeerd met chronische Q-koorts, naar schatting 400 tot 1.600 mensen nog niet. Reden voor Q-support om sinds jaar en dag aandacht te vragen voor het opsporen van chronische Q-koorts. In 2018 heeft het RIVM op verzoek van Q-support een eerste beperkte screening uitgevoerd. Op basis hiervan is de Q-screen in aangepaste vorm opgezet om mensen alsnog op te sporen en te kunnen behandelen.
Deelname huisartspraktijken en patiënten
Helaas heeft bijna de helft (49%) van de huisartspraktijken afgezien van deelname. Met name vanwege het alom bekende tijdsgebrek, maar ook werd het belang van de screening door gebrek aan kennis over Q-koorts niet altijd onderkend. Om patiënten te bewegen in te gaan op de uitnodiging is door Q-support voorlichtingsmateriaal ontwikkeld en zijn de kosten van het bloedonderzoek vergoed. Uiteindelijk heeft een kleine helft (46%) bloed laten prikken. Meer kennis en bewustzijn van chronische Q-koorts is zowel bij artsen als bij patiënten nodig.
Diagnostiek naar chronische Q-koorts
Het bloed is bij de Q-screen onderzocht met een Q-koorts IFA test; de gouden standaard voor diagnostiek naar chronische Q-koorts. De organisatie rondom het bloedprikken en de uitvoering van de IFA-testen lag in handen van Innatoss Laboratories, dat veel onderzoekservaring heeft met Q-koorts, Lyme en post-COVID. Tijdens de Q-screen vielen onduidelijkheden op in eigenschappen van Q-koorts IFA-testen die opgehelderd moeten worden. Daarnaast zijn deze testen in de toekomst mogelijk niet meer beschikbaar. Q-support en Innatoss bereiden een publicatie voor die hier dieper op ingaat.
Q-support
Q-support ondersteunt en adviseert mensen met Q-koorts in heel Nederland. Q-support deelt kennis met (zorg)professionals en stimuleert wetenschappelijk onderzoek naar postinfectieuze aandoeningen. Alles over de uitvoering van de Q-Screen is te lezen in het eindrapport dat
Q-support in opdracht van het RIVM heeft opgesteld. De Q-screen is mede mogelijk gemaakt door het Ministerie van VWS en VEZN (Versterking Eerstelijn Zuid-Nederland – CZ/VGZ).
Meer weten? Kijk op www.q-support.nu/q-screen.
